Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου
Η Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου γεννήθηκε σε μια οικογένεια και σε μια εποχή όπου τα ήθη και τα έθιμα ήταν πολύ αυστηρά καθορισμένα: οι άντρες είχαν ελευθερία και το γενικό πρόσταγμα στα πάντα, ενώ οι γυναίκες δεν είχαν καθόλου κοινωνική ζωή και ασχολούνταν μόνο με το σπίτι. Η μητέρα της πιστεύοντας πως ήταν σημαντικό να μάθει να διαβάζει, της έφερε για δάσκαλο τον ιερομόναχο Γεώργιο Τσουκαλά. Έτσι η Ελισάβετ μυήθηκε στην γνώση και ο κόσμος της γέμισε φως, λογοτεχνία, φιλοσοφία, γεωμετρία, ιταλικά, γαλλικά και αρχαία ελληνικά.
Ο επόμενος δάσκαλός της, ο ιερομόναχος Θεοδόσιος Δημάδης, ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρίας και της άνοιξε το πνεύμα με τα ιδεώδη του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Σύντομα άρχισε να μεταφράζει κείμενα που της είχαν τραβήξει το ενδιαφέρον και αργότερα να γράφει δικά της συγγράμματα. Οι ήρωές της τής έκαναν παρέα και η ζωή της απέκτησε άλλο ενδιαφέρον.
Άρχισε να ονειρεύεται την ζωή της σε μοναστήρι, όπου θα μπορούσε να συνεχίσει ελεύθερα την συγγραφή, ίσως ακόμα και να κατάφερνε να τυπώσει τα έργα της. Η οικογένειά της δεν ήταν θετική σε μια τέτοια πρόταση. Η Ελισάβετ, ζήτησε, επέμεινε, παρακάλεσε, προσπάθησε να το σκάσει από το σπίτι της, είπε ψέματα, προκειμένου να καταφέρει να ζήσει το όνειρό της. Αλλά δεν τα κατάφερε. Έτσι το 1831 παντρεύτηκε τον Νικόλαο Μαρτινέγκο. Πέθανε από επιλόχειο πυρετό λίγες μέρες μετά την γέννηση του γιου της. Ήταν μόλις 31 ετών…
Το 1881 ο γιος της Ελισαβέτιος Μαρτινέγκος εξέδωσε την «Αυτοβιογραφία» της περικομμένη, δίνοντας την υπόσχεση ότι θα εξέδιδε και το υπόλοιπο συγγραφικό της έργο, θεατρικά έργα, δοκίμια, τραγωδίες, μεταφράσεις και άλλα. Πέθανε λίγο αργότερα χωρίς να εκπληρώσει την υπόσχεσή του. Δυστυχώς όλα της τα χειρόγραφα χάθηκαν στην σεισμοπυρκαγιά του 1953 που κατέστρεψε ολοκληρωτικά την Ζάκυνθο και τον πολιτισμό της.
Σήμερα, σε μιαν άλλη εποχή, το κείμενο της «Αυτοβιογραφίας» της παραμένει φρέσκο και με αξίες διαχρονικές. Ελευθερία πνεύματος, δικαίωμα στην παιδεία, ηθική, την ανισότητα της γυναίκας, το να αποφασίζει κανείς για την ζωή του, να παλεύει μα καθαρότητα για αυτά που πιστεύει είναι μερικά από τα μηνύματα που περνάει μέσα από το κείμενό της.
Ίσως ήρθε η στιγμή να αναγνωριστεί το έργο της και να πάρει της θέση που της αναλογεί σαν η πρώτη Ελληνίδα συγγραφέας που έγραψε στην δημοτική και η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια.